Ayn Rand. Een kwade genius.

 

 

 

 

Wie was Ayn Rand?

Waarom was en is zij belangrijk?

Mijn samenvatting van haar “Filosofie” (Het ‘Objectivisme’).

Waarom ik het met heel veel van wat zij beweert totaal niet eens ben.

Inleiding.

Er is momenteel sprake van een vermeende escalatie van het vluchtelingenprobleem. Door geweld en gebrek gedwongen zijn veel inwoners van Syrië genoodzaakt hun land te ontvluchten en zich te begeven naar veiliger oorden. En dat geeft problemen. Een deel van die vluchtelingen (vooral vrouwen en kinderen) komen om op hun vlucht naar het Westen. Er is sprake van een acuut probleem. De Europese landen die de vluchtelingen moeten herbergen reageren met sterk gemengde gevoelens. Er zijn zelfs Europese landen, zoals het fascistoïde Hongarije en het xenofobe Tsjechië en Slowakije, die sterk afwijzend staan t.a.v. wat zij “gelukzoekers” en “economische vluchtelingen” noemen.

Een sterk verdeeld Europa doet dus, zoals gewoonlijk, nagenoeg niets. In Europa ontbreekt duidelijk de wil om vluchtelingen structureel te helpen. Grote semi-fascistoïde, populistisch-nationalistische volksbewegingen zijn verantwoordelijk voor deze vrij liefdeloze houding. “Eigen Europa eerst” of zoiets is kennelijk hun onsympathieke uitgangspunt.

Een foto van een verdronken Syrisch jongetje op het strand van Bodrum (Turkije) heeft de zaken nog verder op scherp gezet. Ook in ons eigen land.

En dat heeft mij aan het denken gebracht.

De huidige situatie is, mijns inziens, als volgt te kenmerken:

• Er zijn in ons land mensen die willen helpen, zonder allerlei “maren en mitsen”,
• Er zijn mensen die wel willen helpen, echter op strikte voorwaarden van allerlei “maren en mitsen” en
• Er zijn mensen die helemaal niet willen helpen.

De eerste categorie ziet de nood van zijn medemens, laat zijn hart spreken en helpt zonder allerlei voorwaarden vooraf.

 

De tweede categorie wil wel helpen, maar doet dit schoorvoetend en op basis van door hen te stellen voorwaarden, onder het motto “Liever niet, eigenlijk, maar je kunt die mensen toch ook niet laten creperen”.

De derde categorie wil helemaal niets weten van die akelige “gelukszoekers” en “testosteronbommen”, wil onze grenzen sluiten en het “Verdrag van Schengen” per onmiddellijk opzeggen.

Ik heb begrepen dat de derde categorie behoorlijk groot is in Nederland. Zij bestaat voornamelijk uit mensen die politiek thuis horen bij de PVV, de VVD en de SGP, maar ook bij het conservatieve gedeelte van het CDA.

Dit zijn feiten en deze feiten zetten mij aan tot het onderzoeken van wat ten grondslag ligt aan de motieven van deze mensen.

Bij mijn analyse van de categorie “keiharde rechtse vluchtelingen-weigeraars” stuitte ik al snel op de naam “Ayn Rand”. De rest van mijn analyse aangaande de oorzaken van de verschillen in mens – en wereldbeeld van de door mij genoemde categorieën mensen is hier, vind ik, niet van belang. Ik wil het over Ayn Rand hebben en de (indirecte) invloed van haar ideeën op het mensbeeld van extreem rechts. De directe invloed van Ayn Rand in Nederland is te verwaarlozen.

Bij navraag onder kennissen, vrienden en familie bleek mij dat in Nederland nagenoeg niemand van haar gehoord heeft. En dat is vreemd omdat zij, zoals uit mijn verdere verhaal zal blijken, indirect, door onze kritiekloze en enthousiaste acceptie van de Amerikaanse cultuur, een enorme invloed heeft uitgeoefend, en nog steeds uitoefent, op het mensbeeld van de ultra rechtse mens hier te lande. Zij sluit met haar utopische “filosofie” van het “rationele eigenbelang” naadloos aan bij het gedachtegoed van rechts en heeft door haar boeken en lezingen het ,ook toen al bestaande, licht fascistoïde en puur kapitalistische wereldbeeld helpen versterken.

Wie was Ayn Rand?

Met betrekking tot bovengenoemde vraag heb ik de volgende boeken gelezen:

Ayn Rand. Jeff Britting. Overlook Duckworth. New York. Woodstock. London. 2004 Ayn Rand Institute (!!???) Bevooroordeeld.

Ayn Rand and the American Right. Goddess of the Market. Biography written by Jennifer Burns. Oxford. University Press. 2009/2011. Neutraal, min of meer.

The Virtue of Selfischness. A New concept of Egoism. Written by Ayn Rand. A Signet Book.A New American Library, division of the Penguin Group. 1964. Hoofdstuk 1 : “The Objectivist Ethics”. De filosoof zelf aan het woord over ethiek.

Ayn Rand Contra Human Nature. Greg S. Nyquist, Writers Club Press. San Jose, New York. Lincoln. Shanghai. In dit boek fileert Greg Nyquist de bizarre ‘filosofie’ van Ayn Rand. Hij toont met behulp van de logica aan dat wat Ayn Rand beweert echt apekool is!

Ayn Rand Nation. The hidden struggle for America’s soul. Gary Weiss. St. Martin’s Griffin. New York. Gary Weiss beschrijft de invloed van het vervreemdende rechtse gedachtegoed Van Ayn Rand op grote delen van de Amerikaanse samenleving. Hij wijst ook op de gevaren van deze ‘filosofie’ voor de echte Amerikaanse kernwaarden.

Roman: Ayn Rand. “De Eeuwige Bron”, “The Fountainhead”. Uitgeverij: Luitingh – Sijthoff. Veertiende druk. 2014. Slecht geschreven roman waarin Ayn Rand voor de zoveelste keer haar wereldbeeld duidelijk maakt. Een saai en onrealistisch boek over een autistische architect met grootheidswaan.

Artikelen:

Outline of John Galt’s speech. David Kelley. Atlas Society. David Kelley is the founder and chief intelectual officer (???) of teh Atlas Society. He has been active proponent of Objectivism for more than 25 years. (Cave !!!) Sterk bevooroordeeld.

Ayn Rand and the perversion of Libertarianism. This article appeared in Issue 34 of “Anarchy” (B.A.L. Press, New York). Kritiek op Ayn Rand.

Ayn Rand en de strijd om Amerika’s ziel. Floor Rusman. Artikel in Vrij Nederland.

The Unlikeliest Cult in History. Michael Shermer. Skeptic. Volume 2. Number 2. Kritiek op Ayn Rand. Vooral leuk zijn de reacties van lezers op dit artikel.

Ayn Rand. Uit Wikepedia, de vrije encyclopedie. De Nederlandse versie. Neutraal.

Blue-ray/DVD. Ayn Rand. A Sense of Life. Een documentaire van Michael Paxton. Neutraal.

Beknopte levensbeschrijving van Ayn Rand.

Ayn Rand werd op 2 februari 1905 geboren te St. Petersburg in het tsaristische Rusland. Haar geboortenaam is: Alissa Zinovievna Rosenbaum.

Haar geboorte viel in een roerig jaar. Het oproer kraaide. De eerste tekenen van de grote revolutie kondigden zich toen al aan ( Bloedige Zondag – mars op het winterpaleis vanTsaar Nicolaas II door uitgebuite arbeiders onder aanvoering van vadertje Georgy Gapon – in Sint-Petersburg op 22 januari 1905, muiterij op het oorlogsschip “De Potemkin” – Film Eisenstein in 1925 – en de pogrom van 18 – 21 october 1905 in Odessa: 400 joden gedood.)

Alissa Rosenbaum werd geboren in een gezin dat behoorden tot de hogere middenklasse in St. Petersburg. Haar vader, Zinovy Zacharovich Rosenbaum, had een een academische opleiding gehad en was zelfstandig apotheker. Haar moeder, Anna Borisovna Rosenbaum – Kaplan, was de dochter van een vermogende, succesvolle kleermaker. Zij was de intellectueel van die familie. Alissa had twee jongere zusters, Natasha en Nora. De verhouding van Alissa met haar vader was afstandelijk. De vader bemoeide zich niet met de opvoeding. De band met haar moeder was redelijk. Maar de moeder had, volgens Alissa, zo haar kuren. Alissa zelf werd door de moeder beschreven als antisociaal. Teruggetrokken, zonder vrienden of vriendinnen. Op haar dertiende komt zij tot de conclusie dat zij een atheïst is.

Alissa – vanaf nu zal ik haar Ayn Rand noemen – was volgens haar eigen zeggen een bijzonder intelligent kind. Zij was ook erg romantisch en helemaal idolaat van Amerikaanse Hollywoodfilms. En wel in die mate dat zij zelf onrealistische filmscenario’s ging schrijven over wilskrachtige, knappe, intelligente en dappere helden. Deze karaktereigenschappen kwamen volgens haar nog het meest overeen met haar eigen persoonlijkheidsstructuur.

Heel erg typerend vind ik het verhaal over de kleine Rand van Jeff Britting weergegeven in zijn beknopte biografie van Ayn Rand. De moeder van Ayn Rand gaf haar een abonnement op een Frans kinderblad. Het eerste dat onze kleine Ayn las was een verhaal over een hulpeloos weesjongentje en zijn vriendelijke peettante. Het verhaal vervulde de kleine meid met een gevoel van verveelde minachting. Een verhaal over een volwassen detective waarin een raadsel met behulp van de logica wordt opgelost was echter veel meer naar haar zin.

Op wat latere leeftijd had zij als idool en rolmodel een zekere Cyrus Paltons, die in een soort Rudyard Kipling – achtig verhaal als absolute held allerlei avonturen beleefde en zich door zijn intelligentie en zijn onverschrokkenheid uit de meest benarde situatie wist te redden. Cyrus was een lange, slanke, knappe man van het Kaukasische ras. Ayn kon helemaal wegzwijmelen bij de gedachte aan zoveel masculiene onverschrokkenheid en intelligentie.

Tijdens de revolutie van 1917 verloor het gezin al hun bezittingen, zij moesten vluchten, kwamen op de Krim terecht, maar gingen later weer terug naar Sint-Petersburg alwaar het gezin een heel klein kamertje mocht bewonen van het reusachtige appartementencomplex dat eens hun eigendom was en waar ook de apotheek was gevestigd.

Ayn Rand volgde in het communistische Petrograd ( Het vroegere Sint Petersburg) het normale middelbare schoolonderwijs. Zij had besloten om schrijver te worden. Zij leerde, naar haar eigen zeggen, veel sneller dan haar medestudenten en raakte dikwijls verveeld en ontstemd door de houding van haar leraren. Op haar eigen wijze vangt zij aan verhalen te schrijven waarbij de nadruk altijd ligt op individualiteit, doelgerichtheid en een voorliefde voor de knappe romantische held. Haar lievelingsschrijvers gedurende haar pubertijd zijn Victor Hugo, Alexandre Dumas, Edmond Rostand en wat later ook Schiller (heroïsche hoofdpersonages!) en Dostojevsky (het integreren van ethiek en prachtige plot-structuren).

Op 16 jarige leeftijd schrijft zij zich in bij de faculteit van de geschiedwetenschappen van de staatsuniversiteit van Petrograd (het latere Leningrad). In 1924 sluit ze haar studie af en begint ze aan de filmacademie in Petrograd. Hier komt zij veel te weten over de filmindustrie in het algemeen en de filmindustrie in de VS, vooral Hollywood, in het bijzonder. Zij ontwikkelt een mateloze en dweepzieke bewondering voor de Amerikaanse cultuur en is helemaal idolaat van New York. Zij besluit, met de goedkeuring van haar ouders, naar familie in de VS (Chicago) te gaan.

In 1926 vertrekt ze met het stoomschip “De Grasse” om nooit meer terug te keren in de Sovjet-Unie.

In de VS komt ze, na een kort verblijf bij haar familie in Chicago, eerst bij Cecil B DeMille. Zij wordt daar een soort leerling scenarioschrijver. Tijdens het maken van de “King of Kings” ontmoet zij Frank O’Connor, een onbekende acteur, voor het eerst. Deze Frank O’Connor heeft qua uiterlijk wel wat weg van de eerdergenoemde tandpastaheld Cyrus Paltons. Zij zal later met hem trouwen. Het huwelijk houdt, verbazingwekkend genoeg, meer dan vijftig jaar stand. In 1931 wordt zij alsnog Amerikaans staatsburger door haar huwelijk met Frank.

Langzaam ontwikkelt Ayn Rand haar filosofie ‘Het Objectivisme’. Dus naast het schrijven van allerlei scenario’s en korte verhalen, haar kantoorwerk bij RKO Radio Pictures, gaat de geestelijke ontwikkeling van Rand voort.

Haar eerste commerciële succes behaalde Ayn Rand met het script, genaamd “Red Pawn”. In het verhaal stelt Rand zich tot doel om het ultieme kwaad van de dictatuur aan de kaak te stellen, terwijl zij tevens het communisme gelijkstelt aan religie.

Ook schrijft zij in die tijd “We the Living” met als hoofdthema ‘de uitzonderlijke en unieke waarde van een mensenleven en het ultieme kwaad van de totalitaire staat die het recht opeist om dit individuele leven op te offeren (voor het algemeen belang). Midden jaren dertig begint Ayn Rand de Amerikaanse politiek van dichtbij te volgen. Zij is steeds succesvoller met haar schrijverij waardoor zij financieel min of meer onafhankelijk wordt en niet meer in loondienst hoeft te werken. Binnen het Amerikaanse politieke spectrum bevindt Ayn Rand zich aan de uiterst rechtse kant. Zij steunt Wendell Wilkie in zijn kandidatuur voor president tegenover de zittende president Roosevelt

In 1935 begint Rand met het schrijven van de ‘Fountainhead’. In 1943 wordt de roman uitgegeven door de uitgeverij Bobbs – Merrill op voorspraak van een dolenthousiaste jonge redacteur genaamd Archibald Ogden, nadat het door maar liefst twaalf andere uitgevers was afgewezen. De literaire elite, de literaire critici vinden het boek niks. Het volk is dol enthousiast. In juli 1945 zijn er meer dan 150.000 exemplaren van het boek over de toonbank gegaan. De roman staat onafgebroken in de “bestsellers-lists”. In 1947 getuigt Ayn Rand, als expert in het onderkennen van communistische propaganda, voor de “House Un – American Activities Committee”. Zij schrijft ook een “Screen Guide for Americans”, een soort handleiding met behulp waarvan de Amerikaan de perverse communistische propaganda kan ontmaskeren en voorkomen. Ayn Rand nestelt zich steeds dieper in de ultra rechtse politiek.

In 1951 begint Rand aan haar tweede grote roman. Dit keer wordt het een dikke pil van meer dan 1000 pagina’s die in 1957 wordt uitgegeven door uitgeverij Random House. Het boek heet “Atlas Shrugged”. Ook deze roman gaat over knappe, intelligente helden en apathische sufferds. En wel heel weinig helden en een heleboel onsympathieke, leugenachtige en niet-authentieke droeftoeters. De critici zijn niet mals. Zij sabelen het boek neer. De “filosofische” boodschap wordt belachelijk gemaakt. De intelectuele elite distantieert zich van dit malle boek. Maar het volk is wederom lyrisch. Uiteindelijk wordt het, na de bijbel, het meest gelezen boek in de Verenigde Staten.

Ayn Rand krijgt, terecht overigens, geen steun van de echte filosofen.

De rest van haar leven besteedt ze aan het verspreiden van haar vreemde gedachtegoed dat zij dus “Objectivisme” noemt. Het is akelig te weten dat haar invloed enorm groot is en steeds groter wordt. Ook in Nederland krijgt zij steeds meer volgers. Meneer Rutte vertelde dit jaar nog dat hij “The Fountainhead” een enorme inspiratiebron vond.

Zij overlijdt in 1982 op 77 jarige leeftijd.

De “Filosofie” van Ayn Rand

Het Objectivisme

De “Filosofie” van Ayn Rand is een bijzonder eigenaardige filosofie. En ik vraag me in goede gemoede af of je het wel een filosofie kunt noemen. Als ik haar bizarre gedachtegoed grofweg zou willen typeren zou je ik zeggen: ‘Het begint nergens, en het eindigt ook nergens’. Het is een vervreemdend conglomeraat van pseudowetenschap en “Wishful Thinking”. Maar vooral tragisch en betreurenswaardig vind ik het dat een licht autistische vrouw, op de golven van haar onverzettelijke dissidenten-rancune en haar irreële dweepzieke romantiek, allerlei irrationele onzin creëert, die vervolgens later door andere dwepers en volgers wordt opgepakt, wordt misbruikt en vilein wordt aangewend ten bate van hun eigen perverse doeleinden; doeleinden dewelken meestentijds kunnen worden teruggevoerd op hebzucht, zelfoverschatting en machtswellust. Ayn Rand is en was zeer zeker een uiterst kwade genius als het aankomt op het in stand houden van het super rechtse gedachtegoed in de Verenigde Staten en indirect dus in de rest van de wereld. Overigens voor zover er, in deze, überhaupt sprake kan zijn van enig relevant gedachtegoed.

Ik heb van haar warrige boekje “The Virtue of Selfishness”, slechts hoofdstuk 1 gelezen en mij onophoudelijk verbaasd. Het is een verzameling van gebazel en rabiate onzin.

Zij vat haar “Filosofie” , genaamd Het Objectivisme, als volgt samen:

Alles draait om de volgende vier zaken.

1. Metafysica: Objectieve werkelijkheid.

2. Epistemologie: Rede, ratio.

3. Ethiek: Eigenbelang.

4. Politiek: Kapitalisme.

Ad.1. De werkelijkheid bestaat als een objectieve entiteit. Feiten zijn feiten en staan los van gevoelens, de wensen, de hoop of de angsten van de mens.

Ad.2. De Ratio is het vermogen van de mens om alles wat hem/haar wordt aangereikt door zijn zintuigen, te identificeren en te integreren. De rede is het enige middel voor de mens om de werkelijkheid waar te nemen. Het is de enige bron van kennis voor de mens. Het is de enige leidraad voor zijn handelen en het is zijn basale overlevingsmechanisme.

Ad.3. Ieder mens is een doel op zichzelf en nooit een middel andermans doelen te bereiken. De mens moet om zijnentwil bestaan en niet om zichzelf op te offeren voor anderen, maar ook niet om anderen op te offeren ten bate van zichzelf. Het nastreven van zijn eigen rationele zelfbelang en van zijn eigen geluk is het hoogste morele doel in het leven.

Ad.4. Het ideale politiek-economische systeem is het “Laissez Faire”-kapitalisme. Het is een systeem waarin mensen niet met elkaar omgaan als slachtoffers en beulen, noch als meesters en knechten of slaven, maar als vrije kooplieden daarbij gebruik makend van de vrijwillige en vrije ruil die strekt tot wederzijds voordeel. Fysiek geweld is uit den boze. Er moet een hele kleine overheid zijn die zich beperkt tot zijn taak als maatschappelijke politieagent en daarmede de zakelijke rechten van de mens beschermt. Er is, uiteraard, een volledige scheiding tussen staat en economie. De staat wordt in stand gehouden door vrijwillige giften. Er wordt geen belasting geheven.

Tot zover de rammelende uitgangspunten van Ayn Rand. Ik neem aan dat u inmiddels schuddebuikend op de grond ligt te kronkelen van het lachen.

En toch zijn de geschifte geschriften van deze vrouw serieuze kost voor veel liberalen, super rechtse tea-party-gangers en meedogenloze, liefdeloze zakenlui. De mondiale economische macht ligt in de handen van de onmatigen, van de liefdeloze en antisociale behartigers van het eigenbelang.

De ultieme waarheid komt voor dit soort lieden, als het er echt op aan gaat komen, uit de loop van een geweer. Hun economische positie is uiteindelijk op brute macht gegrondvest.

 

Mijn kritiek op de “filosofie” van Ayn Rand. 2016

Ayn Rand is een bijzonder fenomeen. Dat valt niet te ontkennen. Ik vind dat zij met haar rare meningen veel meer kwaad heeft gedaan dan goed.

Zij is volstrekt onbekend in Europa (goddank!!), maar een beroemdheid in de Verenigde Staten. Na de bijbel, wordt zij daar het meest gelezen. Zij heeft met haar ideeën een grote invloed gehad op het gedachtegoed van de, politiek gezien, ultra rechtse mensen in Amerika.

Kort samengevat zegt zij: ‘Hebzucht is ethisch gezien het goede’, en ‘altruïsme is ethisch gezien het slechte’ .

Ik heb veel van haar boeken gelezen. En ik ben me rot geschrokken. Dit kan toch niet waar zijn. Zoveel egoïsme en machtswellust en zo weinig compassie, empathie of liefde.

Rand is getraumatiseerd in haar jeugd. Zij maakt op mij een autistische indruk. Humorloos en fanatiek. Er is sprake van kinderachtige dweperij. Ik zie alles verblindende eigendunk en een leven vol rancune, frustratie en persoonsverheerlijking.

Dit is niet goed. En ik hoop dat er in de wereld nog positieve krachten gemobiliseerd kunnen worden om dit ultieme “slechte” te bestrijden.

In zijn boek “Ayn Rand Contra Human Nature’ laat Greg Nyquist geen spaan heel van de bizarre en krankzinnige ideeën van Rand. Ik zal dat hier niet allemaal weergeven. U moet daarvoor het boek (in het Engels) zelf maar lezen.

Gary Weiss noemt de invloed van het gedachtegoed van Rand op het denken en handelen van veel, economisch en politiek, machtige Amerikanen terecht een gevaar voor de samenleving.

NB. Over het gedachtegoed van Ayn Rand gesproken en hoe dat uitpakt in de praktijk; afgelopen week zag ik op de verrekijk een programma van de EO over armoede. Zes mensen moesten aan den lijve meemaken wat armoede nu werkelijk betekent. Twee mannen van het gezelschap geloofde niet in armoede en gingen er van uit dat armoede is terug te voeren op eigen schuld en niets anders. Wat mij opviel was dat zij het argument van de eigen schuld hanteerden als smoes om niets aan armoede te willen doen. “Niet van mijn belastingcenten”. Wat mij ook opviel was hun volstrekt liefdeloze houding naar arme mensen. Zij beschouwden hun eigen waarheid als de Waarheid. De brute, kille en liefdeloze wijze waarop deze twee mannen zich meenden te moeten manifesteren deed mij de schellen weer eens van de ogen vallen, indachtig het gegeven dat deze twee mannen model staan voor misschien wel meer dan de helft van de Nederlandse bevolking. Eigenlijk te walgelijk en te beschamend voor woorden.

Een kind weet dat armoede in Nederland vaak wordt veroorzaakt door verkeerde persoonlijke keuzen. Om dat te snappen hoef je geen raketgeleerde te zijn. Maar dat je daaraan de houding verbindt om dan maar niets te doen en zeker niet te willen helpen om de nood van hulpbehoevende mensen te lenigen, vind ik ronduit verbijsterend. Ik ben van mening dat mensen met een dergelijke rabiaat liefdeloze houding een gevaar voor onze samenleving betekenen.